Οι κορυφογραμμές
Οι κορυφογραμμές ως αναπόσπαστο, χαρακτηριστικό στοιχείο του μοναδικού τοπίου της ΛήμνουΟι κορυφογραμμές ως αναπόσπαστο, χαρακτηριστικό στοιχείο του μοναδικού τοπίου της Λήμνου
Με αφορμή την δημοσίευση στις εφημερίδες ενός άρθρου του Θύμιου Παπαγιάννη για τα ‘Ελληνικά τοπία και αντιφάσεις, κρίνουμε αναγκαίο να αναφερθούμε σήμερα σε ένα συγγενές θέμα, την ανεξέλεγκτη και παράνομη δόμηση στις κορυφογραμμές, η οποία προσβάλλει και υποβαθμίζει το ήπιο και χαρακτηριστικό ανάγλυφο του νησιού. Ένα θέμα που η Ανεμόεσσα, μέσω επανειλημμένων επιστολών /καταγγελιών ένα χρόνο τώρα, έχει επισημάνει προς όλες τις αρμόδιες αρχές και ειδικότερα προς τη Πολεοδομία Λήμνου, χωρίς όμως να έχει λάβει ουσιαστική απάντηση ή να έχει δει να προωθούνται ενέργειες, ώστε να σταματήσει η μέχρι σήμερα ανοχή που έχει η ίδια επιδείξει.
Μία ανοχή που συνδέεται με τη συστηματική παράβαση των όρων της Εκτός Σχεδίου Δόμησης (ΠΔ /24-5-85) και ειδικότερα του άρθρου 9 αυτού (όπως αυτό αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 2 άρθρου 10 του Ν-3212/03 ΦΕΚ-308/α/31-12-03, βλέπε και οδηγίες Εγκ. 4490/5/04, ) το οποίο ρητά απαγορεύει το ανώτερο υψόμετρο των κτισμάτων να υπερβαίνει την κορυφογραμμή, δηλαδή τον υδατοκρίτη και οι όροφοι να υπερβαίνουν τους δύο.
Μετά όμως τη συνεχιζόμενη αδράνεια της δημόσιας διοίκησης, είναι καιρός να αφυπνιστεί η κοινή γνώμη, καθώς το πρόβλημα είναι επαναλαμβανόμενο στο νησί και η ανοχή οδηγεί στη μη αναστρέψιμη αλλοίωση των μοναδικών ποιοτικών χαρακτηριστικών του τόπου, που συνθέτουν τη συλλογική του μνήμη. Τη μνήμη που δεν είναι άλλη από αυτή που ορίζεται από το γλυκύ ανάγλυφο με τις κορυφογραμμές, τις ήπιες ρεματιές, τους μικρούς υγρότοπους και καλαμιώνες, τις αμμώδης παραλίες ... Εκείνα δηλαδή τα χαρακτηριστικά που από τη μια θέλουμε κάποτε να αγνοούμε ως κοινωνία, και από την άλλη - όταν πρόκειται για την ανάπτυξη του τουρισμού μας- επιζητούμε να προβάλλουμε, μέσα από τη θαυμαστή δουλειά των φωτογράφων μας ή μέσω της τηλεόρασης κλπ.
Δεν είναι τυχαίο που οι κορυφογραμμές αποτελούν -σύμφωνα με διεθνείς συνθήκες- αναπόσπαστο τμήμα του τοπίου. Και όπως όλοι γνωρίζουμε, με το ΦΕΚ 1278/20-10-2000, η Λήμνος όλη έχει χαρακτηριστεί ως τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, αντλώντας από αυτόν τον χαρακτηρισμό μια υπεραξία που μπορεί υπό προϋποθέσεις να αξιοποιείται στο διηνεκές προς όφελος των σημερινών και μελλοντικών γενεών. Προϋποθέσεις όμως που επιβάλλουν πολιτεία και κοινωνία να λειτουργούν από κοινού με άξονα το σεβασμό, τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της μοναδικής φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου. Άλλωστε, όπως πολύ επιγραμματικά αναφέρεται στο Σύνταγμα, «η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός...».
Πρέπει λοιπόν ξεκάθαρα να αποφασίσουμε. Αξίζει στο όνομα μίας αλλόγιστης ανάπτυξης να υποβαθμίσουμε ανεπιστρεπτί αυτό το μοναδικό αγαθό του τόπου μας -το τοπίο που μας άφησαν οι προγονοί μας; Μην ξεχνάμε ότι τούτο το νησί κατοικήθηκε από τη 14η χιλιετία π.Χ., όπως πρόσφατα ανακαλύφθηκε και μας παραδόθηκε ... με όλα τα αγαθά του κόσμου.
Είναι ακόμη καιρός να επανατοποθετηθούμε και να καταλάβουμε ότι η ευημερία του καθενός περνά από τη συνολική ευημερία του τόπου. Και αυτή δεν είναι άσχετη αλλά μπορεί ακριβώς να στηριχθεί στον μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό του πλούτο, αναγνωρίσιμο και με ιδιαίτερη ταυτότητα στον Αιγαιακό χώρο.
Για να γίνει όμως αυτή η αντίληψη κτήμα του καθενός χρειάζεται κοινωνική συνοχή, όχι φυσικά στη ανοχή αλλά στην απαίτηση μίας άλλης ανάπτυξης που θα σέβεται τον άνθρωπο και τη φύση. Στις όποιες προς τη κατεύθυνση αυτή πρωτοβουλίες, θα μας βρείτε συμμάχους.
Ο Θύμιος Παπαγιάννης είναι αρχιτέκτων χωροτάκτης και επίτιμος διδάκτωρ του Γεωπονικού Πανεπιστημίου. Το άρθρο του Ελληνικά τοπία και αντιφάσεις δημοσιεύθηκε στο Δελτίο του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, στις.14 Σεπτεμβρίου 2009
